Bestalde, bere jarrera norbaitentzako eskarmentu ikaragarria dela pentsatzen dut, 17 urte besterik ez dituelako. Baina arima aberatsa du dagoeneko bere ahalegin eta merituei esker. Horrelako gizakiak behar ditu gure mundu gaixoak.
Hona hemen kopiatuta berak bidalitakoa hitzez hitz. Disfrutatuko duzuelakoan, besterik gabe, agur bero bat irakurle guztientzat.
Risus
Batxilergoko bigarren mailako ikasle bat naiz. Latineko klasean nengoela, esaldi batean” risus” hitza agertu zitzaidan eta irakasleak 4. deklinabideko hitza zela esan zidan.
Pentsatzen hasi nintzen eta arraroa iruditu zitzaidan, “risus” hitza gaztelaniak “la risa” hitzera eraldatu izana. Klasean ikasitakoaren arabera, bigarren eta laugarren deklinabideen amaierak berdinak direnez, laugarren deklinabidea desagertzean, bigarrenera pasatu ziren laugarrenean zeuden hitz urriak. Baina hori gertatu bazen, zergatik da irribarrea gaztelaniaz femeninoa, jatorrian maskulinoa bazen? Zergatik da “la risa” eta ez adibidez,” el riso”?? Zer gertatu da? Nire irakaslearen laguntzarekin, sormena eta irudimena erabiliz, hitz honen ibilbidearen edo eboluzioaren hipotesi bat egin dugu.
Jatorrian laugarren deklinabideko hitz maskulinoa zen ”risus”. Baina, deklinabide hau desagertzean, bigarrenera pasatu zen. Ondoren, bigarren deklinabidean neutro pluraltzat jo zuten, hizkuntza ondo menderatzen ez zuten pertsonek. Akats hau egitea, nire aburuz, oso normala da irribarrea gauza bat baita eta ez bizidun bat. Gauza ez-bizidunei neutro izaera emateko joera indoeuroparrean antzeman dezakegun ezaugarrietako bat dugu. Eta azkenik, neutroaren “a” amaiera femeninoarekin nahastu zuten. Esan behar dut, hau oso akats ohikoa dela ikasleon artean ere.
Badakit, agian hau ez dela izan hitz honen ibilbidea, baina zientzialarien lana hipotesian hasten da. Hipotesi hauek planteatzeko, gure imajinazioa erabiliz bide ezezagunetan murgildu behar gara, munduan oraindik gauza interesgarri asko baitaude aztertu gabe. Agian akatsak egingo ditugu, baina garrantzitsuena besteen zuzenketak entzun , eta ikastea da. Gure erroreetatik gauza berriak ikasten baitira.
Egilea: Mikele Astigarraga
